دلایل انزوا و گوشه گیری در جوانان

علایم و نشانه ها ” گوشه گیری با یك سلسله علایم متعدد و به هم پیوسته همراه است. گوشه گیر چون مشكلاتش را نمی تواند در عالم واقعیت حل كند، به تخیل فرو می رود و به خیالبافی می پردازد. او انسانی است بی هدف كه نمی داند چه باید بكند و برای آینده اش چه طرحی بریزد. از مردم گریزان است و هر تمنا و خواهش را یك تحمیل تلقی و در برابر آن به شدت مقاومت می كند، از همین رو مرتب با اطرافیان دچار تضاد و كشمكش است، برای دفاع از حقش اقدام نمی كند و كناره گیری را بر تلاش ترجیح می دهد. از دیگر نشانه ها می توان به خجالت و سكوت، احساس محرومیت و ناتوانی از برقراری رابطه با دوستان و معلمان،

به تعویق انداختن انجام كارها و یا از این شاخه به آن شاخه پریدن، بی حوصلگی، كسالت، احساس خستگی، پوچی، زودرنجی، نگرانی از آینده، كمك نخواستن از دیگران به هنگام نیاز، سازش با وضع موجود و اعتراض نكردن به آن حتی در صورت احساس ناراحتی و نگرانی، همچنین اجتناب از رقابت، غیبت از مدرسه و بی علاقگی به درس، عدم تمركز حواس، اختلال در خواب و خوراك، بی اعتنایی نسبت به وقایع اطراف، بی اعتمادی نسبت به یك تجربه موفقیت آمیز در یك فعالیت گروهی، برای اینگونه كودكان آغاز بسیار خوبی است. كودك منزوی نیاز دارد تا احساس كند. عضو باارزش یك یا چند گروه است. او هر وقت كه در فعالیتهای زندگی واقعی ارضا شود، نیازی به عقب نشینی به میدان رؤیاهای خویش برای ارضای خواسته های اساسی اش نخواهد داشت. معلم آگاه باید توجه داشته باشد كه كودك كمرو و منزی نیز دارای تواناییها و شایستگیهای ویژه ای است كه با راهنمایی و تشویق می توان آنها را در یك فعالیت گروهی به كار گرفت. هرگاه شركت وی در فعالیتی با تحسین دیگران همراه باشد، او نسبت به تكرار عمل موفقیت آمیز خویش در موقعیتهای گروهی تشویق خواهد شد. موفقیت در یك عمل تا حد زیادی در بالابردن اعتماد به نفس كودك و در نتیجه در تغییر نگرشهای كودكان دیگر نسبت به او تأثیر خواهد داشت. ضمناً باید عوامل زمینه ساز گوشه گیری مانند تحقیر و احساس گناه از بین بروند. در این مورد روان درمانی و مشاوره فردی و گروهی می تواند در رفع گوشه گیری مؤثر واقع شود؛ همچنین تغییر وضعیت محیط زندگی از روشهای مفید درمان گوشه گیری به شمار می رود. والدین و معلمان نیز باید با كودكان گوشه گیر با ملایمت و مسالمت و دلجویی رفتار كنند. بردن فرد به گردشهای علمی، تشویق به سخن گفتن در حضور والدین و دوستان و بستگان، همچنین جرأت دادن به او به این معنی كه می تواند در برابر جمع سخن بگوید و شركت دادن وی در فعالیتهای هنری و ایفای نقش در نمایشنامه ها از جمله اعمالی است كه مهارتهای اجتماعی دانش آموزان و كودكان را افزایش می دهد و آنان را در مبارزه با گوشه گیری و انزواطلبی یاری می دهد. پیشنهادهای عملی زیر می تواند تا حد زیادی در زمینه كمك به كودك كمرو و گوشه گیر مفید و مؤثر باشد. با پذیرفتن رفتار مطلوب كودك می توان به او اطمینان بخشید. در كودكان اعتماد به نفس به وجود آوریم و زمینه ابراز وجود را برایشان فراهم كنیم. تجارب موفقیت آمیز در كودك ایجاد امنیت می كند. آموزش صحیح در گسترش رشد احساس شایستگی كمك می كند

كمرویی و گوشه گیری در جوانان

در شرایط عادی بسیار دیده شده جوانانی كه به مرحله رشد می رسند یك باره خود را از مصاحبت والدین و بزرگترها كنار كشیده و عزلت و تنهایی بر می گزینند؛ درست مثل كرم ابریشمی كه در نهایت صبر و حوصله و آرامش به دور خود تار می تند تا به پروانه ای تبدیل شده و به پرواز در آید. خیلی از پدر و مادرها متوجه این موقعیت و ضرورت رشد فرزندان خود نشده غالباً با دلسوزی های بسیار و پرسش های مكرر و سؤالاتی مثل: چه شده، چه اتفاقی افتاده، چرا این قدر ساكتی، چرا حرف نمی زنی؟(كه البته بیشتر جنبه خیرخواهانه دارد) آرامش و امنیت روحی جوانان را برهم می زنند. گاهی هم با عكس العمل های تلخی از طرف جوان خود روبرو می شوند كه در نهایت منجر به تشكیل یك حلقه معیوب در روند ارتباط خانواده و فرزندان می شود. در این قبیل مواقع گاهی فرصتی پیش می آید كه بزرگترها می توانند با دخالت های حساب شده وارد معركه شده و از بحران روحی جوانان بكاهند.

دوران شگفت انگیز

واقعیت این است كه این دوران یكی از شگفت انگیزترین و توفانی ترین دوره های حیات جوان است. جوان در این دوره شكافی عمیق و پرتگاهی ناپیدا در درون خود احساس می كند؛ یعنی از یك طرف آرامش و بی خبری دوران كودكی را پشت سر گذاشته و از طرفی هنوز به اعتماد به نفس كامل و استحكام روحی لازم نرسیده است. یك روز رفتار و حركات بچگانه دارد و از هر مسئولیتی شانه خالی می كند و روزی دیگر آن چنان احساس بزرگی می كند كه می خواهد دنیا را اصلاح كند. در این حال گاهی ساعت ها به سكوت و انزوا پناه می برد و گاهی به اجتماعات شلوغ و پر سر و صدا روی می آورد طوری كه حتی بلندترین صدای موسیقی هم او را راضی و ارضائش نمی كند. یا گاهی وجود خود را متزلزل و در آستانه ویرانی می بیند و گاهی خود را متكبر و از خود راضی نشان می دهد تا نشانه های عدم ثبات و تزلزل درونی خود را بپوشاند.

عبور از بحران

در این شرایط بحرانی هر نوع دخالت مستقیم و یا بازگویی اشتباهات و خطاهای احتمالی باعث ایجاد عناد، لجاجت و عقب نشینی آنان و نوعی سرخوردگی جوان می شود. كارشناسان مسایل اجتماعی – خاصه آنان كه در مسائل جوانان دستی و مطالعه ای دارند – معتقدند بهترین چاره برای عبور از این بحران “سكوت آگاهانه”، “انتظار بیدار” و “ایجاد تفاهم و اطمینان” است. اگر به این شیوه رفتار شود نوجوان و جوان به تدریج خود را به بزرگترها نزدیك كرده و با میل و رغبت باطنی دست كمك و راهنمایی آنان را می فشارد و سرانجام در یك جو اعتماد و تفاهم، آرامش و امنیت لازم برای رشد و بالندگی جوانان فراهم می شود. اما اگر این”سكوت آگاهانه” و “انتظار بیدار” به”خواب غفلت” بدل شود و پدر و مادر خود را به دلیل عجز و سهل انگاری و یا ضعف و بی تفاوتی از دنیای فرزندان خویش كنار بكشند و آن ها را به حال خود رها سازند، جوانان روز به روز آشفته تر و بیقرارتر می شوند؛ حس احترام و اعتمادی كه نسبت به بزرگترها داشتند و نیز معیارهای ارزشی را كه برای رشد نیروی داوری خود لازم دارند از دست می دهند و خود را نیز درهم شكسته می بینند و این تغییر و تحول ذهنی در پاره ای زودتر و در برخی دیرتر صورت می گیرد. عده ای هم به غلط تصور می كنند كه دوران رشد یك باره تمام می شود و جوان می تواند كلیه مسائل و مشكلات روحی و سرسختی های دوران بلوغ را كنار بگذارد و تسلیم محض و بی اراده بزرگترها شود؛ در حالی كه در خیلی از موارد نه تنها جریان رشد كامل نشده بلكه زودتر از موعد قطع شده است. متأسفانه برخی از والدین راحت طلب نمی توانند دریابند كه این نوع به عقل رسیدن چیزی جز قطع ناگهانی فعل و انفعالات سالم و در عین حال توفانی دوران بلوغ نیست و بیشتر به پوسیدگی زودرس یك میوه نارس شباهت دارد.

تربیت آگاهانه

به نظر اندیشمندان، بی تفاوتی و سهل انگاری بزرگترها همان قدر آرامش زمان رشد را برهم می زند كه دخالت ها و امر و نهی های بیش از اندازه و نابجای آنان. اگر كسی بخواهد نوجوان و جوان خود را نه از طریق رام كردن و خام كردن، بلكه از راه تربیت صحیح و آگاهانه به آزادی، تفكر، استقلال رأی و احساس مسئولیت فردی و اجتماعی هدایت كند لازم است در نهایت متانت و بردباری دورادور و بدون دخالت مستقیم و احیاناً تحمیل كمك خود، او را در راه سخت و ناهمواری كه در پیش دارد همراهی كند. او باید بداند رشد عقلی و روحی انسان خواه سریع، خواه كند، خواه با كمك بزرگترها و یا بدون دخالت آن ها به همان نسبت پیچیده است كه تحول حیات در سیر آفرینش و تبدیل یك كرم ابریشم بی دفاع به یك پروانه ی بلند پرواز…

منابع:

۱،رفتارهای بهنجار و نابهنجار در كودكان، دكتر شكوه نوابی نژاد

۲،مشاوره و راهنمایی كودك، دكتر عبدا… شفیع آبادی

۳،اختلالهای رفتاری كودكان رینا ویكس ،نلسون، ترجمه تقی منشی طوسی

https://www.nedayemehr.ir/images/news/reasons-for-isolation-and-confinement-in-youth.jpg
///